اینکه در جامعه‌ی ناشاد کنونی، بتوان مردم را به هر روشی شاد کرد قابل ستایش است. جریانی که در برهه‌ای تبدیل به چالشی همه‌گیر می‌شود و چه بسا در قبال نارضایتی‌های فرهنگی و اقتصادی، گاهاً به صورتی غیر مستقیم، شکلی اعتراضی هم به خود می‌گیرد. مثل چالشی که چندی پیش در آذربایجان تحت عنوان «سنی دئییرلر» به راه افتاد و حتی تا جایی پیش رفت که ابعادی جهانی یافت.

در خصوص چراییِ گسترده شدن چالش می‌توان دید که خواننده نسبت به خشکانده شدنِ دریاچه ارومیه اشاره‌ای طعنه‌آمیز دارد. در آن مقطع مردم آذربایجان سالها بود که از قضیه دلخور و در پی راهی مشروع و همه‌گیر برای اعتراض بودند، واکنشی که نهایتاً در این ترانه سر باز کرد. انرژی مثبت، نفوذ کلام و حس و حال خواننده، ریتم و موسیقی شاد و صمیمی آن باعث شد که ترانه تبدیل به چالشی گسترده شود. در خصوص ترانه‌ی جنتلمنِ ساسی مانکن نیز همین اتفاق در مقیاسی کوچکتر اتفاق افتاد.

در بررسی ساختاری این دو چالش، متن ترانه‌ی سنی دئییرلر محتوایی عاشقانه برای وصالِ معشوق دارد، که هنجارهای اخلاقی یا چهارچوبهای تربیتی را نمی‌شکند، در مقابل محتوای ترانه‌ی جنتلمن، با وجود اینکه نشاطی زودگذر به جامعه تزریق می‌کند، اما جنبه‌های نامناسب اجتماعی دیگری را هم تقویت می‌کند!

در ترانه‌ی مذکور، راوی مخاطبش را به برخوردی پورنوگرافیک دعوت می‌کند، بعد از آن بدن مخاطب را تمجید و دعوت به رقص می‌کند. پرداختی غیرهنری، مستقیم‌گویی و به دور از صنایع ادبی، آنگونه که در پورنوگرافی سراغ داریم. نوعی لذت‌گراییِ جنسی که فاقد زیباییِ هنری است.

ترانه در ادامه با پیک زدن ادامه پیدا می‌کند. استفاده از عکس در فضای مجازی تحت عنوانِ «لاکچری» بودن با استفاده از واژه‌ی «تهران» به عنوان مرکزیتِ سیاسی فرهنگی و مرکز ثقل ایران، نه فقط به برخی فرهنگهای نامناسبِ متداول و رایج در فضای مجازیِ جامعه مهر تایید می‌زند، بلکه آن را تقویت هم می‌کند.

درونمایه و مضمونی که از این ترانه در ذهن مخاطب ته‌نشین می‌شود س.ک.س، رقص شهوانی، پیک و انتشار عکس در فضای مجازی تحتِ عنوان فردی که با این خصوصیات لاکچری محسوب می‌شود. افتضاحی که در اغلب موسیقی و ترانه‌های فارسی به بار آمده و در بطن خانواده‌ها ریشه دوانده همین است. یعنی پایین آوردن موسیقی و هنر به حدی از ابتذال که جز لذت‌گراییِ جسمی و جنسی چیز دیگری نباشد.

قبل از بررسیِ تفاوتِ میانِ اروتیسم و پورنوگرافی لازم است که تعریفی مختصر از این دو مقوله داشته باشیم. اروتیسم تلفیق حس عاطفی جنسی با رویکرد و پرداختی هنری است و در مقابل پورنوگرافی بیان حس عاطفی و جنسی به شکلی کاملا عریان، مکانیکی و صریح است، که فاقد هرگونه پرداخت ادبی و رویکرد هنری به موضوع است. چیزی که در متن این ترانه شاهدش هستیم ادبیاتی عاری از زیبایی‌شناسی و پرداختی به محتوا با شیوه‌ی ادبیات کاباره‌ای و دیسکویی است. حال آنکه «اروتيسم تصوير کردن «زيبايی رفتار جنسی» است، نه نمايشِ «خود رفتار جنسی». چه اينکه رفتار جنسی لزوماً و اغلب زيبا نيست. اروتيسم به اوج می‌رساند، و پورنو فرو می‌کاهد. وقتی اروتيسم به تماشای پورنو می‌نشيند از خجالت آب می‌شود و صورتش گل می‌اندازد.(اروتیسم و عریان نویسی در داستان/عباس معروفی/کافه داستان)

در تصویرگریِ این ترانه شاهد یک پارتی با درونمایه‌ی مِی‌بارگی و درگیری مفرط در یک زندگی سطحی هستیم. من مخالف لذت‌گرایی، رقص، لذت جسمی و شادی نیستم. تمام اینها در ادبیات، موسیقی و سایر هنرهای کلِّ تاریخ بشریت ریشه داشته و شاهکارهای ادبی بسیاری بر این مبنا خلق شده‌اند. شاهکارهایی که اروتیک بوده اما در پس اثر ارائه شده‌ فلسفه، مفهوم، زیباییهای زبانی و سایر مسائل هنری را به همراه داشته‌اند. وگرنه زمانی که سطحی‌نگری برای لذت‌طلبی محض باشد، چنین متنهای سخیفی را همگان می‌توانند بنویسند.

آسیبی که وارد می‌شود همینجاست. تقویت پارتی‌های بی‌محتوا، در همین حد! و از همه بدتر ارزش‌بخشی به لاکچری بودن و لاکچری‌گری! که نهایتاً انسان را بیش از پیش به جدایی از معنا و درگیرشدن در زندگی ساده‌ی روزمره گسیل می‌دارد. لاکچری یعنی عیش و نوش، زندگی تجملاتی لوکس و گرانبها، عظمتِ غیر ضروریِ متموّل. مردم نیاز به آگاهی دارد، نیاز به مطالعه و افزایش فرهنگ، سواد و علم از راه کتاب و سایر ابزارها دارد نه لاکچری بودن به این معنا، از دیدگاه آنهایی که نباید به اندازه‌ای بولد شوند تا جامعه را به قهقهرا ببرند.

ایلقار موذن‌زاده